Wniosek o wydanie opinii psychologiczno-pedagogicznej – dokument *.doc i *.pdf
Kilka sposobów na uspokojenie dziecka
Dzieci nie są dojrzałe emocjonalnie, co oznacza tyle, że czasem wybuchają,
histeryzują, płaczą, gniewają się i denerwują „bez powodu”.
Tak naprawdę, to zawsze powód jest.
Tylko dorośli nie zawsze potrafią go prawidłowo odczytać.
A nawet kiedy dziecko po prostu komunikuje, że coś jest nie tak, nie wiadomo jak pomóc, prawda?
Niezależnie od wszystkich powodów świata, poznaj i wypróbuj 30 technik, sposobów, pomysłów i sztuczek, jak uspokoić zdenerwowane, przestraszone, niespokojne, wzburzone dziecko.
Niektóre sprawdzą się lepiej u młodszych, inne u starszych.
Za każdym razem jednak chodzi o poświęcenie uwagi, wsparcie i chęć zrozumienia uczuć.
1. „Przytulmy się”
To niewerbalny znak pokazujący dziecku, że ci na nim zależy.
Przytulanie daje poczucie bezpieczeństwa. Oczywiście nic na siłę, dziecko musi tego chcieć. I nie raz do roku. Przytulanie pomoże zbudować pewność siebie, jeśli będzie codziennym nawykiem, a nie dziwnym zdarzeniem pojawiającym się od czasu do czasu lub tylko w momentach zdenerwowania.
2. „Kocham cię”
Magiczne słowa, których akurat w przypadku dzieci nie da się nadużyć. Im częściej powtarzasz je dziecku, tym bezpieczniej ono się czuje. Bo wie, że kochasz je zawsze, o każdej porze, niezależnie od tego, czy „jest grzeczne”, jakie jest i co robi.
3. „Pęknij bańkę złości”
Czasem konkretna zabawa pomaga pozbyć się negatywnych emocji. Jedną z prostych do przeprowadzenia niemal o każdej porze i w każdych warunkach, jest pęknięcie bańki złości. Wytłumacz dziecku, żeby włożyło całą swoją złość do wydmuchiwanej bańki mydlanej. Zróbcie ją i „pęknijcie”. Im większa tym lepiej. Oczywiście, jeśli jedna bańka nie pomogła, zróbcie kolejną i jeszcze jedną. Aż dziecko poczuje, że poskutkowało.
4. „Dlaczego tak się czujesz?”
To proste pytanie, które rzadko dorośli zadają dzieciom. Kiedy malec pokazuje rogi, to tak naprawdę sami się stroszymy w obronnych gestach i słowach, zamiast kucnąć, spojrzeć w oczy i spróbować się dowiedzieć, dlaczego? Czasem są to naprawdę drobiazgi, które łatwo naprawić, usunąć, poprawić lub zmienić. Oczywiście drobiazgi z punktu widzenia dorosłego. Dla dziecka to zazwyczaj najwyższe góry świata. Ważna jest też świadomość, że te młodsze dzieci, czasami nie wiedzą, dlaczego tak czy inaczej, się czują. Po prostu czują, ale nie potrafią o tym powiedzieć.
5. „Jak myślisz, co będzie?”
To pytanie możesz zadać dziecku, które informuje cię o swoim lęku, niepokoju, być może w związku z nową sytuacją, wyjazdem, szkołą? Warto dać maluchowi możliwość powiedzenie, jaka jest jego wizja. Nawet jeśli ta wizja zasadniczo różni się od realiów i twojego wyobrażenia, to przecież dziecko nie musi ich znać i ma prawo do własnych wyobrażeń. Z jakiegoś powodu myśli tak, a nie inaczej. W tej wizji przyszłości może kryć się wiele wskazówek na temat emocji dziecka.
6. „Dasz sobie radę!”
Zdanie, które powinno być powtarzane dziecku każdego dnia i to kilka razy (w domu, szkole, przedszkolu). Często dzieci marudzą, denerwują się, bo nie potrafią czegoś zrobić tak szybko, sprawnie jakby chciały tu i teraz. Możesz wtedy wyręczyć i zrobić coś za dziecko, ale też możesz wziąć dwa głębokie oddechy i pozwolić na kolejne próby. Wiem, nie zawsze jest czas i miejsce, ale jeśli jest to warto. Wtedy dziecko dostaje bodziec, motywację, wiarę rodzica w jego możliwości.
7. „Wtedy ci się udało, pamiętasz?”
Kolejny zabieg komunikacyjny pokazujący dziecku wiarę rodzica w jego dokonania. Pamiętasz, że kiedyś dziecku się udało. Jeśli raz się udało, to przecież uda się kolejny raz. Tylko niech dziecko samo sobie przypomni i może nawet opowie. Jeśli nie może, to ty wkrocz do akcji z opowieścią i wesprzyj w motywowaniu do działania.
8. „Twoja złość jest potworna?”
Jedną z technik plastycznych pozwalających rozładować złe emocje jest malowanie ich. Oczywiście złość może wyglądać jak okropny potwór. Nie lubimy jej. Zachęć dziecko do takiego wyrażenia tego lub innych uczuć. Każda technika rozładowywania napięcia jest dobra. Nie tylko rozmowa.
9. „Przesuniemy ten głaz?”
Jeszcze jednym sposobem zredukowania stresu jest wysiłek fizyczny. Możesz poprosić dziecko, żeby pomogło ci przesunąć ogromny głaz (o ile masz taki pod ręką), dom, samochód, drzewo itd. Tak, brzmi to dość absurdalnie i podobnie wygląda, kiedy zaczynacie działać, ale naprawdę, pomaga pozbyć się negatywnych emocji, więc warto z niej korzystać, jeśli jest okazja. Pchacie, sapiecie, pocicie się, stękacie i przesuwacie, ile sił w dłoniach.
10. „Narysujesz tę złość?”
Ten sposób pozwala przerobić problem inaczej niż tylko poprzez rozmowę. Zwłaszcza młodsze dzieci nie potrafią artykułować, co im leży na sercu, za to czasem znakomicie potrafią to wyrazić w pracach plastycznych. Przy takiej pracy najważniejsze jest samo tworzenie, a nie to, czy trochę przy tym ubrudził się stół lub czy słońce ma właściwy kolor.
11. „Powiedz, jak mogę ci pomóc?”
Kolejne, proste pytanie, które może być kluczem do rozwiązania dziecięcego zmartwienia. Oczywiście, warto z niego korzystać umiejętnie. Kiedy widzisz, że dziecko złości się, bo nie dostało kolejnej gazetki z zabawką, nie pytaj w ten sposób, znajdź inną technikę. Ale jeśli dziecko jest niespokojne, widzisz, że coś je męczy, trudno mu opanować nerwy z niewiadomych powodów, to pytaj i szukajcie wspólnego rozwiązania sytuacji. Tym pytaniem uczysz też empatii i pokazujesz, jak można a k t y w n i e pomóc drugiej osobie. Ludzie potrzebują pytania „Jak ci pomóc?”
12. „Czego boisz się najbardziej?”
Zachęcanie do sprecyzowania największych obaw często jest pretekstem do ich nazwania. Często dzieci boją się zdarzenia czy zjawiska (np. ciemność, burza), ale kiedy przychodzi do określenia konkretów, nie bardzo wiadomo, dlaczego. Z drugiej strony, kiedy dziecko sprecyzuje dany element, dorosłemu łatwiej skupić się na nim i zaproponować rozwiązanie.
13. „Sprawdźmy, jak to jest”
To nic innego jak propozycja szukania dowodów, taka trochę detektywistyczna zabawa. Kiedy dziecko boi się np. grzmotów burzy, warto wyjaśnić mu to zjawisko, przedstawiając dowody na to, że nie ma ono nic wspólnego z gniewnym olbrzymem. Jeśli boi się zastrzyku, warto pogadać z dziećmi, które już to przeżyły i wiedzą, że to jest ból „do ogarnięcia”. Przykłady, dowody i wyjaśnienia.
Tylko – to ważne – ten sposób warto zaproponować już nieco starszym dzieciom, które potrafią odróżnić fikcję od rzeczywistości. W wielu przypadkach u młodszych pociech, właśnie twoja wiara w potwora pod łóżkiem, jest kluczem do pozbycia się lęku. Sami pewnie wiecie, czy Wasze dziecko – w tym konkretnym przypadku – jest gotowe na „naukowe dowody”.
14. „A jak już będzie po wszystkim, to…”
Ach, co to będzie za radość, jak już będzie po kłopocie. Zachęć dziecko do opowiedzenia, co zrobi np. po zastrzyku, trudnym sprawdzianie. Jak będzie się czuło, kiedy już się upora z negatywnymi emocjami, da sobie radę, przetrwa! Wizja przyjemnej przyszłości jest często bardzo pomocna w radzeniu sobie ze stresem czy gniewem.
15. „Opowiedz mi o tym strachu”
Bywa, że dziecko się czegoś boi. Czasem jest to konkretna rzecz np. dentysta, przyśnił się zły sen itd. Innym razem niesprecyzowana bliżej ciemność, dźwięk, duch, potwór. Naturalnym odruchem jest ochrona przed złymi myślami i milczenie na ich temat. A tu się okazuje, że lepiej rozmawiać aż do wyczerpania tematu. Niech dziecko opowiada ze szczegółami o zdarzeniu, wyobrażeniu i emocjach. Przerobiony temat (lęk) nie jest tak dokuczliwy jak nieznane.
16. „Ale jesteś dzielny/dzielna!”
Nawet jeśli dziecko zmuszone jest do udziału w niemiłym wydarzeniu np. szczepienie, to warto je utwierdzić w przekonaniu, że jest dzielne, tylko dlatego, że bierze w nim udział. Oczywiście nie w środku histerii, ale jeśli tylko uda się, choć na chwilę, zapanować nad emocjami, to ten wysiłek wart jest docenienia ze strony rodzica.
17. „Razem zawsze damy radę!”
Niezależnie od sytuacji, dziecko wie, że chcesz dla niego dobrze i stoisz za nim murem. Tylko tyle wystarczy do przetrwania trudnych chwil. Nawet jeśli to dziecko dostaje zastrzyk, ma kłopoty, a ty nie. Dzięki tym zapewnieniem czuje się bezpieczniej. I może liczyć na twoje wsparcie np. słowo, przytulenie, trzymanie za rękę, gotowość do rozmowy o każdej porze.
18. „Jak sądzisz, dlaczego tak jest?”
Kolejne pytanie, dające dziecku szansę na zastanowienie się nad emocjami. Kiedy się je po prostu przeżywa, nie ma czasu pomyśleć nad powodami, czy nawet konsekwencjami. Takie pytanie kieruje myśli na konkretne tory i sprawy. To czasem pomaga rozgryźć problem i znaleźć rozwiązanie.
19. „Jaki kolor ma ta emocja?”
Oczywiście w konkretnej sytuacji pytaj o konkretną emocję np. gniew, złość, strach itd. Takie plastyczne omówienie uczucia, pomaga dziecku zapanować nad nim, pokazuje, że da się to łatwo zrobić. Bo przecież to od dziecka zależy, jaki kolor poda, jaki wygląd dla danej emocji sobie w głowie wymyśli. Małe kroczki pokazują, że emocje można ogarnąć na różne sposoby.
20. „Chodźmy na spacer”
I tyle. Kiedy dziecko zamartwia się lub stresuje z jakiegoś powodu, to spacer jest najlepszym lekarstwem, by oderwać myśli od zmartwień, zaczerpnąć powietrza i spojrzeć na świat z innej perspektywy. Najgorsze co można zrobić dla dziecka, to pozwolić mu leżeć, wgapiać się w sufit i rozmyślać w samotności o problemach. Jasne, jeśli potrzebuje chwili dla siebie, to nie ma sprawy, ale nie może to być wieczność.
21. „Porozmawiajmy o tym”
Tak po prostu, czasem trzeba rzucić najzwyklejsze hasło zachęcające do rozmowy. Warto pamiętać, że jeśli ma to być szczera rozmowa, to chłopcy i dziewczynki mają w tej kwestii różne potrzeby. Chłopcom łatwiej mówić o trudnych sprawach w ruchu np. podczas spaceru, gdzie mogą biegać, skakać, nie muszą sztywno siedzieć „twarzą w twarz”. Z kolei dla dziewczynki właśnie spokojna rozmowa, w znajomym miejscu (choćby jej pokój) będzie lepiej odebrana. Patrzenie w oczy, przytulanie, wzięcie za rękę, okazanie bliskości to coś, czego potrzebuje dziewczynka.
22. „Zamartwianie się nie rozwiąże problemu, ale czasem pomaga”
Chcąc uchronić dziecko przed smutkiem czy stresem, a już na pewno strachem, udajemy często, że problem jest niewielki lub go wcale nie ma. Zamartwianie się popycha dziecko do częstych rozmów o danym problemie. Warto na nie pozwolić. Może to pomóc o tyle, że im częściej dziecko o czymś mówi, tym bardziej oswaja temat. Różne osoby, z którymi rozmawia mogą podpowiadać różne rozwiązania, dzielić się doświadczeniami, co daje więcej możliwości szukania drogi dla siebie.
23. „Policzymy do dziesięciu”
Tak, to technika, którą rodzice bardzo dobrze znają. Sprawdza się też u dzieci. Możecie się umówić, że w trudnych emocjonalnie chwilach (kiedy widzisz, że nadchodzi histeria) spróbujecie zapanować nad nią licząc np. hipopotamy, kury, chmury, samochody. Nieważne co, ważne by dać dziecku czas na chwilowe ochłonięcie.
24. „Ja też się czasem denerwuję. To nie jest miłe uczucie”
Takie wyznanie ze strony rodzica pokazuje dziecku, że nie jest wyjątkowe (w negatywnym znaczeniu) okazując swoje emocje. Są one częścią życia człowieka – także dorosłego — i zwyczajnie bywają niemiłe. Dziecko ma prawo się czuć się z nimi źle i ma prawo je okazywać. Ale przykład rodzica powinien też pokazywać, że można nad nimi zapanować i że stan złości, smutku, gniewu nie trwa wiecznie. Szkoda czasu na złe emocje. Przykład z twojej strony to właściwie najlepsze lekarstwo i lekcja zarazem.
25. „To minie. Poczekamy razem”
Tym zdaniem i chęcią współpracy ze zdenerwowanym dzieckiem, okazujesz szacunek dla jego emocji i przede wszystkim – nie zostawiasz samego ze stresem i buntem. Możesz zaproponować przytulenie, ale jeśli dziecko tego nie chce, po prostu bądź w pobliżu, nie odsyłaj do innego pokoju, żeby się uspokoiło. Szybciej uspokoi się przy najbliższej osobie.
26. „Wyobraź sobie…”
To najzwyklejsza w świecie technika relaksacyjna. Jeśli dziecko jest wystraszone, zestresowane, niespokojne, warto i takiego rodzaju komunikacji spróbować. Wyciszenie i wyobrażenie sobie czegoś miłego. Najlepiej sprawdzają się obrazki (bajki, historyjki wymyślane na poczekaniu) z wodą np. deszcz, kąpiel w morzu, zabawa nad rzeczką.
27. „Nic mnie nie powstrzyma! Dam radę!”
Takie okrzyki nie są czczymi przechwałkami, są potrzebne do znalezienia w sobie motywacji do działania. To rodzaj wojennych okrzyków stosowanych od wieków przez ludzi walecznych, zagrzewających się do ataku. Nie bez powodu. Naprawdę, zagrzewanie do walki z wyzwaniem stojącym przed dzieckiem, może zdziałać cuda.
28. „Wiem, że to trudne. Miałam podobnie, jak byłam mała”
Taka strategia rozmowy pomaga uświadomić dziecku, że przykre wydarzenie da się przeżyć i „wyjść na ludzi”. Dzieciom bardzo pomagają opowieści rodziców o tym, jak oni byli mali i mieli kłopoty. To sprawia, że dziecko nie czuje się wyobcowane ze swoim problemem i bardziej ufa osobie, która również przez to przeszła.
29. „Jestem z ciebie dumna!” i „Możesz być z siebie dumne!”
Najlepiej, by dziecko to usłyszało zanim jeszcze wydarzy się to, czego się obawia np. sprawdzian, występ, zabieg, wystąpienie publiczne itd. Jeśli się do tego wydarzenia przygotowało, rozmawiało o emocjach i oswajało, próbowało pokonać lęk czy stres, to naprawdę zasługuje na uznanie. Dziecko będzie z siebie dumne, jeśli czegoś dokona, kiedy pokona strach, przetrwa występ. Jednak rodzic, ma prawo być dumnym wcześniej. Tą dumą dodaje dziecku otuchy i okazuje wiarę w możliwości.
30. „Którą technikę uspokojenia wybierasz?”
Dziecko ma prawo do własnego zdania. Kiedy jest nieco starsze i faktycznie przerobiliście już wiele sposobów panowania nad różnymi emocjami, możesz w trudnej chwili dać mu wybór. Jeśli zna te wszystkie techniki, z pewnością też wie, która sprawdza się w jego przypadku najlepiej. Może też być tak, że w danej chwili ma ochotę wyrzucić z siebie coś przy malowaniu, innym razem na spacerze. Wystarczy słuchać potrzeb dziecka. Tym samym uczysz jak świadomie, samodzielnie radzić sobie z trudnymi emocjami.
Samodzielność dziecka w wieku przedszkolnym
Samodzielność w życiu dziecka jest niezwykle istotna w podejmowaniu codziennych wyzwań i działań. Wynika z potrzeby bycia niezależnym, gromadzenia licznych doświadczeń, pokonywania przeszkód
oraz sprawdzania swoich możliwości.
Łączy się także z gotowością do ponoszenia konsekwencji własnych wyborów.
W kształtowaniu samodzielności ważną rolę odgrywa najbliższe środowisko, ponieważ dziecko wykonuje o własnych siłach pierwsze czynności w domu rodzinnym. Jego rozwój zależy więc od warunków, postawy rodziców, metod wychowania, umiejętności kierowania rozwojem. Wykonując proste czynności dziecko zaspokaja własne dążenia do autonomii i samodzielności.
Brak sytuacji sprzyjających rozwijaniu samodzielnego działania, umiejętności praktycznych, prowadzi do stopniowego „zabijania” tej tak ważnej wrodzonej cechy człowieka. Ochranianie, wyręczanie powodują zahamowanie rozwoju takich cech, jak niezależność, odpowiedzialność. Ponadto dziecko pozbawione możliwości samodzielnego rozwoju, w życiu dorosłym posiada niskie poczucie wartości.
Jak zatem rozwijać samodzielność dziecka?
Nie wyręczaj dziecka, pozwalaj mu na odkrywanie własnych możliwości i ograniczeń, aby dobrze rozumiało samego siebie i otaczający je świat.
Włączaj dziecko w codzienne czynności domowe, np. przygotuj z nim posiłki, zachęcaj do pomocy w utrzymaniu porządku. Ustal z dzieckiem jego obowiązki domowe o stopniu trudności dostosowanym do jego możliwości.
Daj swobodę, pozwalaj popełniać błędy, ufaj w jego możliwości.
Zachęcaj dziecko do podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów (adekwatnych do jego możliwości rozwojowych) zarówno w zabawie, np. W co się bawić? Czym się bawić? Z kim się bawić?, jak i w codziennych życiowych czynnościach, np. Które spodnie założyć? Co zjeść: kanapkę czy jogurt?
Okaż szacunek dla dziecięcych zmagań i trudu jaki wkłada np. w samodzielne ubieranie się, utrzymanie porządku wśród zabawek, czy jedzenie. Dyskretnie obserwuj, jak sobie radzi z tymi czynnościami, pomagaj tylko wtedy, gdy zachodzi taka potrzeba (w przypadku nieudanych prób).
Obserwuj i nazywaj to co udało się dziecku zrobić samodzielnie.
Nie zadawaj zbyt wielu pytań, nie spiesz się z dawaniem odpowiedzi i gotowym rozwiązaniem kiedy dziecko rozwiązuje jakiś problem. Zapytaj je co o tym myśli, zachęć do korzystania z cudzych doświadczeń, np. twoich, starszego rodzeństwa, kolegów z przedszkola.
Wspieraj dziecko w sytuacji porażek i ucz aktywnego ich pokonywania.
Informuj, że jesteś dumny z jego pracy i wysiłku, a w sytuacjach niepowodzeń namawiaj do kolejnych prób.
Doceniaj inicjatywę, a nie efekty działań (Widzę, że wiele trudu włożyłeś w zawiązanie sznurowadeł na kokardkę. Cieszę się, że udało ci się zrobić pierwszy węzełek. Nad kokardką trzeba jeszcze popracować.)
Daj dziecku czas, okazuj cierpliwość, nie irytuj się, gdy zmaga się z jakąś czynnością.
Osiąganiu czynności może towarzyszyć również nieporządek (np. podczas jedzenia), ale to nie oznacza,że trzeba dziecko wyręczyć i pozbawić satysfakcji, że poradziło sobie samo.
Dziecko usamodzielniając się zdobywa cenną umiejętność niezależnego myślenia i buduje wysokie poczucie własnej wartości.
O czym mówią emocje?
Bardzo często w naszym życiu olbrzymią wagę przypisujemy
do wykształcenia zdolności intelektualnych. Zdobywamy kolejne szczeble edukacji,
czytamy mądre książki. Rzadko natomiast uczymy tego,
czym są nasze emocje i co mogą nam komunikować.
Tymczasem emocje są niezbędne do tego, aby zrozumieć co się dzieje w naszym życiu:
– kierują naszą uwagę na to, co jest dla nas ważne;
– pozwalają kontynuować jedne działania i zakończyć inne;
– wartościują rzeczy, zdarzenia na przyjemne i nieprzyjemne;
– motywują nas do podejmowania pewnych aktywności i ostrzegają przed innymi;
– komunikują nam i naszemu otoczeniu, co się z nami dzieje i pozwalają dzięki temu podjąć działania ochraniające nas.
Stąd tak ważne jest, aby wsłuchiwać się w swoje emocje, rozpoznawać, co nam mówią.
I przede wszystkim akceptować to, że są ważne w naszym życiu, nawet jeśli bywają trudne!
Przykłady informacji, które niosą pojawiające się emocje:
ZŁOŚĆ
Mobilizuje Cię do działania! Mówi Ci co dla Ciebie jest ważne! Informuje Cię, gdy ktoś przekroczy Twoje granice!
RADOŚĆ
Informuje Cię, że dana relacja czy zajęcie jest dla Ciebie dobre!
STRACH
Ostrzega Cię przed niebezpieczeństwem! Pozwala Ci skoncentrować się na najważniejszym! Pozwala Ci skupić się na tym, jak uniknąć niebezpieczeństwa czy nadmiernego ryzyka!
WSTRĘT
Pozwala uniknąć rzeczy szkodliwych np. zatrutego jedzenia!
POCZUCIE WINY
Skłania Cię do refleksji nad Twym postępowaniem, zachowaniem, np. czy postąpiłeś właściwie!
WSTYD
Informuje Cię o tym, że obawiasz się oceny innych. Hamuje Cię przed podejmowaniem niektórych zachowań, które mogą być nieakceptowane przez innych.
Pozdrawiam, Joanna Ogłaza